POLjOPRIVREDNA STRUČNA SLUŽBA O PRIMENI AGROTEHNIČKIH MERA I UTICAJU NA PRINOS

Kako smanjiti rizike proizvodnje

Klimatske promene, troškovi energije i mineralnih đubriva imaće sve veći uticaj na poljoprivrednu proizvodnju u narednim godinama. Rezultiraće najverovatnijim smanjenjem godišnjih količina vode dostupnih poljoprivredi. Tokom ove godine samo zahvaljujući rezervi zimske vlage i delimično prihrani azotnim đubrivima, prinosi pšenice i ječma su bili čak iznad očekivanih.

Međutim, prinosi okopavina su drastično niski ili su izostali. Fizičko-hemijska, mikrobiološka svojstva zemljišta i mineralna ishrana predstavljaju ključne, odlučujuće elemente tehnologije gajenja. Zato se u proizvodnu praksu uvode preventivni načini borbe protiv neravnomerne raspodele padavina, gde se prilagođenom agrotehnikom i primenom kompleksa agrotehničkih mera mogu ublažiti, mada ne i u potpunosti isključiti negativni uticaji na prinos biljaka.

Poznato je da je iskorišćavanje i efekat đubrenja u sušnim godinama (zbog nedostatka vode u zemljištu) manji. Izvesno je da će ratari štedeti na mineralnom đubrenju, smanjiti količine ili čak izostaviti. Nedovoljna primena đubriva uz sušu iz godine u godinu i neprilagođeno izvođenje agrotehničkih mera, ugrožava stabilnu i ograničava visoku proizvodnju. Veoma je značajno da mineralna ishrana bude optimalna, posebno u prvim fazama rasta i razvića korena. Neunošenje fosfornih i kalijumovih đubriva pod osnovnu obradu i njihova neadekvatna primena u proleće, dovode do formiranja manje mase korenovog sistema. Fosfor biljke mogu da usvajaju samo iz neposredne okoline korena, što znači da fosforna đubriva treba unositi u zonu korenovog sistema pod osnovnu obradu u jesen. Na slabiju razvijenost korena i manju otpornost na sušu utiče i startno đubrenje, odnosno đubrenje sa setvom u trake pored redova useva.

Nedostatak fosfora u sušnim uslovima utiče na smanjenje porasta korena, nadzemni deo se teže snabdeva vodom, pojavljuje se hloroza, izumiranje sekundarnih izdanaka i proređivanje useva, što utiče na smanjenje prinosa. Kalijum deluje na vodni režim i transpiraciju biljaka. Biljke optimalno obezbeđene kalijumom po pravilu troše manje vode za sintezu organske materije, odnosno imaju niži transpiracioni koeficijent, dok u slučaju njegovog nedostatka brže gube turgor i manje su otporne prema nepovoljnim ekološkim uslovima; suši, niskoj i visokoj temperature.

Unošenje dela azota u jesen je važno i zbog njegovog laganog povlačenja (a time i povlačenje korena biljaka) u dublje slojeve, kao i zbog boljeg razlaganja žetvenih ostataka preduseva. Žetveni ostaci se, osimtoga što predstavljaju organsku masu, odlikuju i relativno velikim sadržajem biogenih elemenata važnih u ishrani biljaka, koji se njihovim spaljivanjem potpuno ili delimično gube. Uklanjanje žetvenih ostataka takođe ubrzava evaporaciju, povećava dnevna kolebanja temperature zemljišta i smanjuje sposobnost zemljišta da zadržava vodu. Zaoravanjem žetvenih ostataka nadoknađuje se organska materija u zemljištu, a smanjuju se troškovi njihovog baliranja, transporta, dodatnog gaženja i sabijanja zemljišta, odnošenjem sa parcele.

Unošenje stajnjaka i drugih vidova organske materije u zemljište može efikasno ublažiti posledice suše. Ova mera pozitivno deluje na niz fizičkih svojstava zemljišta, u prvom redu na vodni, vazdušni i toplotni režim. Zimske padavine u velikoj meri mogu da umanje efekat suše tokom vegetacije. Primenom navedenih agrotehničkih mera u jesenje – zimskom periodu, mogu se značajno smanjiti rizici proizvodnje.

Ivana Vasilijić dip. Inž, PSS Zrenjanin

List Zrenjanin