VISOKE TEMPERATURE ZNAČAJNO UMANJILE ROD VOĆA

Visoke temperature ovih dana praćene niskom relativnom vlažnošću vazduha, ostavljaju čitav niz negativnih posledica na većinu voćarskih kultura. Dejstvo temperatura preko 35 stepeni Celzijusa nepovoljno se odražava na narušavanje pa čak i prekid mnogih fizioloških i biohemijskih procesa u biljkama. Posebno je smanjena asimilacija ugljendioksida i produkcija organske materije, što dovodi do smanjenja rezervnih materija u gotovo svim tkivima i organima voćaka. Najveće štete nastaju od direktne sunčeve svetlosti koja dovodi do stvaranja ožegotina na listovima i plodovima voća koji gube upotrebnu i tržišnu vrednost.

Pored izuzetno visokih temperatura, u ovoj fenofazi razvoja biljaka problem predstavlja i izrazito niska relativna vlažnost vazduha koja doprinosi pojačanoj evapotranspiraciji biljaka. Kod većine voćnih vrsta dolazi do smanjenog nalivanja plodova, prevremenog opadanja, lošijeg kvaliteta plodova, njihovog otežanog čuvanja i skraćenja perioda skladištenja.

Usled velikih temperaturnih oscilacija, rod voća ove godine u Srednjebanatskom okrugu biće znatno umanjen. Pojedine sorte šljiva ( Stenly) imaće prinos čak upola manji, jer je najintenzivniji period suše nastupio u fazi otvorenog cveta ili pak u fazi zametnutih plodića. Vremenske ( ne)prilike najviše su uticale na proizvodnu godinu kajsije, čiji je rod desetkovan još na početku vegetacije masovnim izmrzavanjem, a kasnije obilnim odbacivanjem plodova usled deficita vlage.

Što se ostalih vrsta voća tiče, kod maline će smanjenja prinosa biti zbog manjeg porasta rodnih grančica i stopiranja vegetacije. Zastupljen sortiment Polane i Polke na našem terenu, sa prosečnim prinosima od 8 do 10 t/ha, trenutno pokazuje umanjenje za 30-40%.

Imajući u vidu visinu ulaganja i troškove u voćarskoj proizvodnji, problemi sa kojima se proizvođači voća u ovakvim situacijama suočavaju moraju se rešavati primenom kompleksnih mera koje će imati za cilj stabilizaciju postojeće ali i unapređenje buduće proizvodnje.

Jedna od najvažnijih mera je sprovođenje navodnjavanja prosečnom normom od 10-30 l/biljci. Količine zalivanja zavise prvenstveno od lokaliteta gde se zasad nalazi, voćne vrste, uzgojnog oblika, sortimenta i drugih činilaca. Izuzetno je značajno da se navodnjavanje izvodi pravovremeno po propisanim standardima sistema koji se primenjuje. U suprotnom, ova mera može dovesti do potpunog ispiranja hraniva iz zemljišta, osiromašenje površinskog sloja rizosfere, zabarivanja zemljišta i pogoršanja njegovih fizičkih svojstava.

Meru zelene rezidbe u ovom trenutku treba uraditi u umerenom intenzitetu, uz minimalno prekraćivanje mladara koji zasenjuju plodove i štite ih od negativnog dejstva sunčevih zraka.

U ovako ekstremnim uslovima, intenzivnija je pojava bolesti i štetočina posebno pojava grinja čije je suzbijanje znatno otežano zbog brzog sticanja rezistentnosti na hemijske tretmane, što iziskuje češće preglede voćnih zasada.

U cilju normalnog diferenciranja cvetnih pupoljaka za narednu vegetacionu sezonu, u višegodišnjim zasadima trebalo bi sprovesti pojačano đubrenje organskim i mineralnim đubrivima uz redovnu kontrolu plodnosti zemljišta.

Umanjenje štetnog dejstva visokih temperatura može se ostvariti i upotrebom mreža za zasenu sa odgovarajućim fotoselektivnim efektom. Osim u smanjenju intenziteta sunčevog zračenja, ove mreže menjaju spektar sunčeve svetlosti ( direktne i difuzne ) i na taj način različito utiču na fotosintezu i fiziološke procese rasta, razvića i plodonošenja. Promena boje odražava se na brže i intenzivnije zrenje u crvenom delu spektra kod jabučastog i jagodastog voća.

Navedene mere uz primenu adekvatne zaštite, treba da omoguće postizanje redovnih i stabilnih prinosa čak i u ovakvim ekstremnim uslovima.

Globalne promene vremenskih prilika u narednom periodu, uslovljavaće izuzetno otežanu proizvodnju voća na pojedinim lokalitetima. Iz tog razloga već sada su neophodna dodatna ulaganja u opremanje voćnjaka sistemima za navodnjavanje ili mrežama za zasenu, kako bi se postigli zadovoljavajući prinosi i kvalitet plodova pogodnih za plasman kako na domaćem tako i na stranom tržištu.

Martinov Maja master voćarstva PSS Zrenjanin